Het is jaren geleden dat ik de term Ostrogorski-paradox voor het eerst hoorde. Dit gebeurde tijdens een les van Maatschappijleer (of Maatschappijwetenschappen, een van die twee). Ik was direct al onder de indruk van de naam. Ostrogorski. Jezus, dacht ik. Ik las net een paper van Wanda Orlikowski en moest direct weer aan Ostrogorski denken, die ik niet heb vergeten door zijn magnifieke achternaam.
Hoe dan ook, ik dacht: laat ik eens vertellen wat het Ostrogorski-paradox is en met name de jongeren tussen ons (die nu naarstig op zoek zijn naar deze term, omdat ze het moeten leren voor school), een beetje helpen.
De Ostrogorski-paradox is een term die is bedacht door Moisey Ostogorski. Dit deed hij al in 1902. Hij was een liberaal en da’s ook wel op te maken uit zijn paradox.
Waar het op neerkomt, is dit: door het ontstaan van partijen is het volgens Ostrogorski niet te voorkomen is dat een parlementaire meerderheid bij specifieke kwesties soms slechts een minderheid van de kiezers vertegenwoordigt en dat een meerderheid van de kiezers bij deze kwesties zich slechts door een minderheid in het parlement ziet gerepresenteerd. Om die paradox te doorbreken, pleitte Ostrogorski voor het onder bepaalde voorwaarden toelaten van referenda over specifieke kwesties.
Dus stel dat we nu twee (2) politieke partijen (X en Y) en drie (3) politieke issues hebben. Laten we zeggen dat die issues economie, buitenlands politiek en zorg zijn. Laten we daarnaast stellen dat we 5 kiezers hebben en dat zij de volgende keuzes maken:
[plaatje]
We zien hier dus dat voor elk issue, er een meerderheid is voor Y. Dus de kwestie economie wordt door 3 van de 5 (een meerderheid) gedeeld, net zoals de rest van de issues door een meerderheid worden gedeeld en de winnaar altijd partij Y is. Echter… het paradoxale is dat uiteindelijk de meerderheid (in dit geval 3 van de 5), op partij x zullen stemmen! Zie namelijk laatste kolom, waar er meer X’jes staan dan Y’tjes.
Dus wat zien we?
De paradox is dat een een partij grote aantallen kiezers (soms zelfs de meerderheid) representeert, terwijl veel van de door de partij
verkondigde standpunten slechts op instemming kunnen rekenen van een deel van die kiezers die hun stem op de partij hebben uitgebracht.
Dus is de steun die de regering krijgt, feitelijk gebaseerd op minderheidsstandpunten.