Abolitionisme: de overtuiging dat slavernij moet worden afgeschaft. Activisme: het zich ergens actief voor inzetten Adoptianisme: een in de 2e eeuw ontstane opvatting, dat Christus in feite een door God uitverkoren profeet was. Agnosticisme: de overtuiging dat men niet weet/kan weten of er een God of goden bestaan. Alcoholisme: de verslaving aan ethanol. Alevitisme: stroming binnen de Islam Alfabetisme: het tegenovergestelde van analfabetisme Altruïsme: onbaatzuchtig handelen. Anabaptisme: stroming binnen het protestantisme, bekend vanwege de volwassendoop. Analfabetisme: het niet kunnen lezen of schrijven Anarchisme: politieke stroming die streeft naar een samenleving zonder regering. Anarchocommunisme: stroming binnen het anarchisme die streeft naar een communistische samenleving. Anarchokapitalisme: stroming binnen het anarchisme die streeft naar een volledig vrije markt. Anarchosyndicalisme: stroming binnen het anarchisme die streeft naar organisatie binnen syndicaten, of vakbonden. Anarchopacifisme: – stroming binnen het anarchisme die streeft naar geweldloosheid. Anarcho-primitivisme: stroming binnen het anarchisme die streeft naar een niet-technologische, primitieve samenleving. Andersglobalisme: beweging die zich verzet tegen een neoliberale manier van globalisering. Anglicanisme: christelijke stroming, verenigd in de Anglicaanse Kerk. Anglicisme: aan het Engels ontleende taalwending Animisme: wereldbeeld of religie, waarbij alle wezens en dingen een ziel hebben. Anti-Amerikanisme: weerzin tegen Amerika. Anticommunisme: beweging die zich verzet tegen het communistische gedachtegoed en communistische organisaties. Antifascisme: beweging die zich verzet tegen het fascistische gedachtegoed en fascistische organisaties. Antiglobalisme: beweging die zich verzet tegen alle vormen van globalisering. Antiklerikalisme: beweging die zich verzet tegen de invloed van de clerus, de geestelijkheid, van een kerk. Anti-intellectualisme: afkeer van intellectuelen en intellectuele instellingen. Antisacerdotalisme: sacerdotium* was een nieuwe religieuze beweging die zich verzette tegen het onderscheid tussen de leek en de clericus (lid van de geestelijke stand) binnen de Hiërarchie van de Rooms-Katholieke Kerk. Antisemitisme: vijandige houding ten opzicht van joden. Antitheïsme: stroming die vindt dat theïsme de theïst zelf geestelijk aantast. Archaïsme: als verouderd beschouwd woord of als verouderd beschouwde uitdrukking Arianisme: stroming binnen het christendom, ontstaan in het begin van de 4e eeuw, die werd genoemd naar haar stichter Arius Atavisme: organisme dat een (vermoedelijke) ommekeer maakt in zijn evolutie Atheïsme: de overtuiging dat er geen God of goden bestaan. Austroslavisme: politieke stroming die streefde naar hervorming van de Oostenrijks-Hongaarse monarchie. Autisme – de belangrijkste stoornis binnen het ASS-spectrum Autonomisme – het streven naar autonomie of naar een alternatieve orde buiten de gevestigde samenleving
Bahaïsme: het geheel aan denkwijzen rond het Bahai-geloof, ook wel het geloof zelf. Baptisme: stroming binnen het protestantisme, ontstaan in Engeland, variant op Anabaptisme Barbarisme: vreemd, onaangepast leenwoord Belgicisme: politieke opvatting die de Belgische eenheid vooropzet Boeddhisme: religieuze-filosofische stroming, gesticht door Gautama Boeddha. Botulisme: vergiftiging door botuline. Brahmanisme: religieuze stroming, voorloper van het hindoeïsme
Calvinisme: stroming binnen het protestantisme, gebaseerd op de leer van Johannes Calvijn. Centralisme: het streven een organisatie of land vanuit één centraal punt te laten besturen. Chauvinisme: ingenomenheid met het eigen land of volk. Christenanarchisme: stroming binnen het anarchisme, waarbij men zich beroept op (elementen van) het christendom. Classicisme Commensalisme Communisme: politieke stroming die streeft naar een maatschappijvorm waarbij de productiemiddelen gemeenschappelijk eigendom zijn. Confessionalisme: politieke stroming die er naar streeft religieuze overtuigingen binnen de politiek ten uitvoer te brengen. Conformisme Congregationalisme Conservatisme: politieke stroming die streeft naar het behoud van traditie en normen en waarden. Corporatisme: politieke stroming die er naar streeft de wetgevende macht onder te brengen bij burgervergaderingen van verschillende belangengroeperingen. Creationisme
Dadaïsme: cultuurbeweging die is begonnen tijdens de Eerste Wereldoorlog Darwinisme Deïsme: de overtuiging dat God of de goden transcendent zijn (boven en buiten de schepping staan). Democratisch centralisme: aanduiding voor de partijstructuur van communistische partijen. Dimorfisme Dialectisme Docetisme Dualisme: in de filosofie het uitgaan van twee tegengestelde grondbeginselen, in de politiek de scheiding der machten binnen het bestuur
Eclecticisme: het combineren van kenmerken van verschillende stijlen of stromingen Egalitarisme: de overtuiging dat mensen in politiek en/of sociaal opzicht gelijk moeten zijn. Egocentrisme Egoïsme: Overtuigd (verblind) zijn van zichzelf Elitarisme: de overtuiging dat een elite de meeste inspraak moet hebben in de bestuurlijke zaken van de samenleving. Encratisme Epicurisme Etatisme: de opvatting dat de overheid de samenleving in alles moet sturen Eurocentrisme: het gericht zijn op Europa en de Europese cultuur, en die hoger inschatten dan andere culturen. Eurocommunisme: politieke stroming binnen het West-Europese communisme Existentialisme Extremisme
Fascisme: politieke stroming die streeft naar een autoritair bestuurde samenleving, waarbij de natie boven het individu wordt gesteld. Fauvisme Feminisme: is een algemene aanduiding voor een verzameling maatschappelijke en politieke stromingen of bewegingen die ongelijke (machts-)verhoudingen tussen mannen en vrouwen kritisch analyseert. Fouriérisme Frisisme: aan het Fries ontleende taalwending Fundamentalisme: het vasthouden aan de grondbeginselen van een historisch gesitueerd gedachtegoed
idealisme: een begrip met meerdere, aan elkaar soms zelfs tegenstrijdige betekenissen. Het wordt door de een gebruikt als nauwkeurig afgebakende beschrijvende term in (bijvoorbeeld) de filosofie, terwijl het elders slechts als polemische term gebruikt wordt. ietsisme imperialisme: het proces waarbij landen hun macht in andere delen van de wereld uit willen breiden door gebieden te veroveren en te beheersen. indifferentisme infantilisme: de neiging zich als een kind te gedragen internationalisme individualistisch anarchisme islamisme isma’ilisme
Kapitalisme: een politiek-economisch systeem dat onder andere gekenmerkt wordt door privé-eigendom van de productiemiddelen (zoals: machines, grond, gebouwen, grondstoffen en arbeid). Katholicisme Keynesianisme Kolonialisme Kubisme
Racisme Raëlisme Radencommunisme Radicalisme Realisme Rechtsextremisme Regionalisme Relativisme Republikanisme – een politieke stroming die vindt dat de staatsvorm van een natie een republiek moet zijn: de erfopvolging is per definitie uitgesloten; een president bezit de uitvoerende macht en is door een volk, dat de soevereiniteit bezit, verkozen. Restaurationisme Revisme – een door Gerard Reve verzonnen (literaire) seksuele fantasie waarin je partner je een andere persoon aanbiedt voor seks; het gaat niet om een trio, omdat je partner niet betrokken is bij de seks. Rigorisme
alle woorden die eindigen op isme
Abolitionisme: de overtuiging dat slavernij moet worden afgeschaft.
Activisme: het zich ergens actief voor inzetten
Adoptianisme: een in de 2e eeuw ontstane opvatting, dat Christus in feite een door God uitverkoren profeet was.
Agnosticisme: de overtuiging dat men niet weet/kan weten of er een God of goden bestaan.
Alcoholisme: de verslaving aan ethanol.
Alevitisme: stroming binnen de Islam
Alfabetisme: het tegenovergestelde van analfabetisme
Altruïsme: onbaatzuchtig handelen.
Anabaptisme: stroming binnen het protestantisme, bekend vanwege de volwassendoop.
Analfabetisme: het niet kunnen lezen of schrijven
Anarchisme: politieke stroming die streeft naar een samenleving zonder regering.
Anarchocommunisme: stroming binnen het anarchisme die streeft naar een communistische samenleving.
Anarchokapitalisme: stroming binnen het anarchisme die streeft naar een volledig vrije markt.
Anarchosyndicalisme: stroming binnen het anarchisme die streeft naar organisatie binnen syndicaten, of vakbonden.
Anarchopacifisme: – stroming binnen het anarchisme die streeft naar geweldloosheid.
Anarcho-primitivisme: stroming binnen het anarchisme die streeft naar een niet-technologische, primitieve samenleving.
Andersglobalisme: beweging die zich verzet tegen een neoliberale manier van globalisering.
Anglicanisme: christelijke stroming, verenigd in de Anglicaanse Kerk.
Anglicisme: aan het Engels ontleende taalwending
Animisme: wereldbeeld of religie, waarbij alle wezens en dingen een ziel hebben.
Anti-Amerikanisme: weerzin tegen Amerika.
Anticommunisme: beweging die zich verzet tegen het communistische gedachtegoed en communistische organisaties.
Antifascisme: beweging die zich verzet tegen het fascistische gedachtegoed en fascistische organisaties.
Antiglobalisme: beweging die zich verzet tegen alle vormen van globalisering.
Antiklerikalisme: beweging die zich verzet tegen de invloed van de clerus, de geestelijkheid, van een kerk.
Anti-intellectualisme: afkeer van intellectuelen en intellectuele instellingen.
Antisacerdotalisme: sacerdotium* was een nieuwe religieuze beweging die zich verzette tegen het onderscheid tussen de leek en de clericus (lid van de geestelijke stand) binnen de Hiërarchie van de Rooms-Katholieke Kerk.
Antisemitisme: vijandige houding ten opzicht van joden.
Antitheïsme: stroming die vindt dat theïsme de theïst zelf geestelijk aantast.
Archaïsme: als verouderd beschouwd woord of als verouderd beschouwde uitdrukking
Arianisme: stroming binnen het christendom, ontstaan in het begin van de 4e eeuw, die werd genoemd naar haar stichter Arius
Atavisme: organisme dat een (vermoedelijke) ommekeer maakt in zijn evolutie
Atheïsme: de overtuiging dat er geen God of goden bestaan.
Austroslavisme: politieke stroming die streefde naar hervorming van de Oostenrijks-Hongaarse monarchie.
Autisme – de belangrijkste stoornis binnen het ASS-spectrum
Autonomisme – het streven naar autonomie of naar een alternatieve orde buiten de gevestigde samenleving
Bahaïsme: het geheel aan denkwijzen rond het Bahai-geloof, ook wel het geloof zelf.
Baptisme: stroming binnen het protestantisme, ontstaan in Engeland, variant op Anabaptisme
Barbarisme: vreemd, onaangepast leenwoord
Belgicisme: politieke opvatting die de Belgische eenheid vooropzet
Boeddhisme: religieuze-filosofische stroming, gesticht door Gautama Boeddha.
Botulisme: vergiftiging door botuline.
Brahmanisme: religieuze stroming, voorloper van het hindoeïsme
Calvinisme: stroming binnen het protestantisme, gebaseerd op de leer van Johannes Calvijn.
Centralisme: het streven een organisatie of land vanuit één centraal punt te laten besturen.
Chauvinisme: ingenomenheid met het eigen land of volk.
Christenanarchisme: stroming binnen het anarchisme, waarbij men zich beroept op (elementen van) het christendom.
Classicisme
Commensalisme
Communisme: politieke stroming die streeft naar een maatschappijvorm waarbij de productiemiddelen gemeenschappelijk eigendom zijn.
Confessionalisme: politieke stroming die er naar streeft religieuze overtuigingen binnen de politiek ten uitvoer te brengen.
Conformisme
Congregationalisme
Conservatisme: politieke stroming die streeft naar het behoud van traditie en normen en waarden.
Corporatisme: politieke stroming die er naar streeft de wetgevende macht onder te brengen bij burgervergaderingen van verschillende belangengroeperingen.
Creationisme
Dadaïsme: cultuurbeweging die is begonnen tijdens de Eerste Wereldoorlog
Darwinisme
Deïsme: de overtuiging dat God of de goden transcendent zijn (boven en buiten de schepping staan).
Democratisch centralisme: aanduiding voor de partijstructuur van communistische partijen.
Dimorfisme
Dialectisme
Docetisme
Dualisme: in de filosofie het uitgaan van twee tegengestelde grondbeginselen, in de politiek de scheiding der machten binnen het bestuur
Eclecticisme: het combineren van kenmerken van verschillende stijlen of stromingen
Egalitarisme: de overtuiging dat mensen in politiek en/of sociaal opzicht gelijk moeten zijn.
Egocentrisme
Egoïsme: Overtuigd (verblind) zijn van zichzelf
Elitarisme: de overtuiging dat een elite de meeste inspraak moet hebben in de bestuurlijke zaken van de samenleving.
Encratisme
Epicurisme
Etatisme: de opvatting dat de overheid de samenleving in alles moet sturen
Eurocentrisme: het gericht zijn op Europa en de Europese cultuur, en die hoger inschatten dan andere culturen.
Eurocommunisme: politieke stroming binnen het West-Europese communisme
Existentialisme
Extremisme
Fascisme: politieke stroming die streeft naar een autoritair bestuurde samenleving, waarbij de natie boven het individu wordt gesteld.
Fauvisme
Feminisme: is een algemene aanduiding voor een verzameling maatschappelijke en politieke stromingen of bewegingen die ongelijke (machts-)verhoudingen tussen mannen en vrouwen kritisch analyseert.
Fouriérisme
Frisisme: aan het Fries ontleende taalwending
Fundamentalisme: het vasthouden aan de grondbeginselen van een historisch gesitueerd gedachtegoed
Gallicisme: aan het Frans ontleende taalwending
Geocentrisme
Germanisme: aan het Duits ontleende taalwending
Globalisme: hetzelfde als mondialisering
Gnosticisme
Hebraïsme: aan het Hebreeuws ontleende taalwending
Hedonisme
Heliocentrisme
Hindoeïsme: een dharmische religie, een groep van religieuze opvattingen en praktijken, of een groep van religieuze tradities, die zijn oorsprong heeft op het Indische subcontinent.
Hollandisme
Modern humanisme
Renaissance-humanisme
idealisme: een begrip met meerdere, aan elkaar soms zelfs tegenstrijdige betekenissen. Het wordt door de een gebruikt als nauwkeurig afgebakende beschrijvende term in (bijvoorbeeld) de filosofie, terwijl het elders slechts als polemische term gebruikt wordt.
ietsisme
imperialisme: het proces waarbij landen hun macht in andere delen van de wereld uit willen breiden door gebieden te veroveren en te beheersen.
indifferentisme
infantilisme: de neiging zich als een kind te gedragen
internationalisme
individualistisch anarchisme
islamisme
isma’ilisme
Jaïnisme
Jansenisme – religieuze en politieke beweging uit de 17e en 18e eeuw
Jongeaardecreationisme
Kapitalisme: een politiek-economisch systeem dat onder andere gekenmerkt wordt door privé-eigendom van de productiemiddelen (zoals: machines, grond, gebouwen, grondstoffen en arbeid).
Katholicisme
Keynesianisme
Kolonialisme
Kubisme
Laxisme
Leninisme
Liberalisme
Libertarisme
Libertarisch socialisme
Linksextremisme
Links-liberalisme
Linksnationalisme
Lusitanisme: aan het Portugees ontleende taalwending
Lutheranisme: naast het calvinisme, de belangrijkste stroming binnen het protestantisme
Manicheïsme
Maoïsme
Marcionisme
Materialisme
Marhaenisme
Martinisme
Marxisme – de theoretische grondslag voor het moderne communisme, gebaseerd op de ideeën en denkbeelden van Karl Marx en Friedrich Engels.
Mechanisme – iets dat mechanisch functioneert (ook fig.)
Mesmerisme
Methodisme
Minarchisme
Monarchianisme
Monarchisme
Monisme
mono-energisme
Monofysitisme
Monotheïsme: is het geloof in het bestaan van één god
Monotheletisme
Montanisme
Narcisme: zelf-obsessie.
Nationaalsocialisme
Nationalisme: een politieke ideologie, waar geen vaste en onbetwistbare definitie voor bestaat. Verschillende uitleggingen kunnen zijn: vaderlandsliefde, het streven naar congruentie van natie en staat (natiestaat) of het ophemelen of verdedigen van het eigene.
Naturalisme
Nazisme
Neoclassicisme
Neoconservatisme
Neologisme: nieuwvorming, nieuw woord in een taal
Neomalthusianisme
Nepotisme: het begunstigen van de eigen familieleden ten opzichte van anderen
Nestorianisme
Novatianisme
Nudisme
Oscurantisme: het doelbewuste streven om andere mensen in onwetendheid te houden en zelfstandig denken te verhinderen.
Pacifisme
Panafrikanisme
Panarabisme
Panentheïsme
Pangermanisme
Panslavisme
Pantheïsme
Panturkisme
Peronisme
Piëtisme: vroomheidsbeweging in de Lutherse Kerk uit de 17e/18e eeuw
Polypersonalisme: een kenmerk van werkwoorden in polysynthetische talen
Polytheïsme
Presbyterianisme
Priapisme
Pragmatisme
Progressivisme
Protestantisme
Racisme
Raëlisme
Radencommunisme
Radicalisme
Realisme
Rechtsextremisme
Regionalisme
Relativisme
Republikanisme – een politieke stroming die vindt dat de staatsvorm van een natie een republiek moet zijn: de erfopvolging is per definitie uitgesloten; een president bezit de uitvoerende macht en is door een volk, dat de soevereiniteit bezit, verkozen.
Restaurationisme
Revisme – een door Gerard Reve verzonnen (literaire) seksuele fantasie waarin je partner je een andere persoon aanbiedt voor seks; het gaat niet om een trio, omdat je partner niet betrokken is bij de seks.
Rigorisme
Sabellianisme
Saint-Simonisme
Salafisme
Satanisme
Sciëntisme
Secularisme
Seksisme
Separatisme
Shaivisme
Shaktisme
Shintoïsme
Sikhisme
Situationisme
Sjiisme
Smartisme
Sociaal-anarchisme
Sociaal darwinisme
Socialisme: een maatschappijvorm gebaseerd op gelijkheid, sociale rechtvaardigheid en solidariteit
Soefisme
Soennisme
Soevereinisme
Solidarisme
Spiritisme
Speciesisme
Stalinisme
Stoïcisme: filosofische stroming die rond 300 v.Chr. begonnen is in Griekenland
Supranationalisme
Surrealisme
Syllogisme
Syncretisme: het verdwijnen of samenvallen van morfologische uitgangen, deflexie
Taalpurisme
Talmidaïsme
Taoïsme
Thatcherisme
Theïsme
Thomisme
Trotskisme
Uniformitarianisme
Utilitarisme
Vandalisme: vernielzucht
Vaishnavisme
Veganisme
Vegetarisme
Verlichtingsfundamentalisme
Wahabisme
Zoroastrisme